Eminim bu aralar her gün bu kelimeyi daha fazla duyar oldunuz. Peki neyi ifade ettiğini biliyor musunuz? Ya da neden bu kadar her yerde duymaya başladığınızı merak edip sorguladınız mı?

Sürdürülebilirlik şuan sahip olduğumuz her tür kaynağı, bu kaynaklar çevresel, toplumsal, ekonomik olabilir gelecek nesillerin imkanlarından çalmadan kullanmaktır. Bunun için ise kullanılan kaynağın mümkün olduğunca yerine konarak yani sürdürülebilir bir şekilde kullanılması gerekir. Ve sanılanın aksine, sürdürülebilirlik daha fazla bütçe ayırmamız gereken, gerekliliklerini sağlamak için maddi ve manevi olarak bizleri zorlayacak çabalar sarf etmemiz gereken bir şey değildir. Sürdürülebilirlik zaten kelime anlamında da olduğu gibi “var olanı korumak ve devamlılık sağlamaktır.

Bunun için sürdürülebilir bir yaşamın önemini ve adımlarını doğru şekilde anlamak ve uygulamak gerekiyor. Hadi şimdi sürdürülebilirliğin alt başlıklarını inceleyelim ki ne ifade ettiğini daha iyi anlayalım. Çevresel, toplumsal ve ekonomik olmak üzere sürdürülebilirliği üç başlıkta incelemek mümkün.

Toplumsal sürdürülebilirlik en sade tanımıyla toplumun gelişmesi için eşit ve kapsayıcı bir çalışma biçimini ve toplum merkezli bir üretim anlayışını benimsemektir. Peki toplumsal sürdürülebilirlik sağlanır ise ne olur? Yaşam standartları yüksek, gelişmiş bir toplum oluşur. Gelişmiş toplumlarda kadın ve erkeğin iş gücüne katılımı dengeli ve ekonomik yaşama katılımı yüksektir. Kapsayıcı bir iş piyasası, ekonomik açıdan da dirençli ve güçlü toplumlar oluşturur.

Böylelikle ekonomik sürdürülebilirlik de sağlanmış olur. Şuan sahip olduğumuz doğal kaynakların sınırsız olmadığının bilinci ile gelecek nesillerin kaynaklarından çalmadan, yalnızca tüketerek değil, yerine koyarak ve dönüştürerek doğa ile uyumlu bir şekilde var olmayı ise çevresel sürdürülebilirlik olarak tanımlayabiliriz. Elbette çevresel sürdürülebilirlik gelişmiş ve ekonomik olarak güçlü toplumlarda çevresel sorunlara çözümler üretme arzusunu doğurur ve karbon ayakizini azaltma, küresel ısınma ve iklim krizi ile mücadele, geri ve ileri dönüşüm için aksiyon alma gibi adımları takip eder. Yani aslında sürdürülebilir yaşam bu 3 boyutuyla sağlandığında hem toplum, hem ekonomi hem de çevre için büyük değişimlere neden olur.

Biraz da bu yolculukta oldukça fazla duyacağımız iki terimden bahsetmek istiyorum.  Geri dönüşüm ve ileri dönüşüm. İleri dönüşüm de, geri dönüşüm de temelde atıkları değerlendirme yöntemidir. Peki temeldeki farklılıkları nelerdir. İleri dönüşüm atıkları yeniden kullanma için değerlendirme işlemidir. Bizim için işlevini kaybetmiş bir ürünü veya bir atığı yeniden başka bir işlevle kullanmak için form vermektir.  Geri dönüşüm ise atıkları doğru mühendislik işlemlerinden geçirerek yeniden işlevlendirme sürecidir.  Bir atık geri dönüşüm sürecine girdiğinde önce toplanır ve ayrıştırılır, tesislerde uygun fiziksel ve/veya kimyasal endüstriyel işlemlerden geçirilerek yeniden kullanılacak bir ham madde formuna dönüştürülür.

Peki ya birey olarak bizim ileri ve geri dönüşüm süreçlerindeki görevimiz nedir?

Bu sorunun cevabı aslında çok basit. Atık oluşumunu önlemek birinci adım. İkinci adım ise eğer atık oluşumunu önleyemiyorsak azaltmaktır. Sonrasında atıklarımızı ileri dönüştürebilir veya geri dönüşebilmeleri için yerinde ayrıştırmayı doğru yapabiliriz. Geri dönüşüm için atıklarımızı yerinde ayrıştırma ile oluştuğu kaynakta doğru alt başlıklarda ayırmamız gerekir(cam, plastik, kağıt, metal, pil, organik atık kutularına atarak).

Gelin biraz da atıklarımızdan bahsedelim;

Kağıt atıklar

Geri dönüşüm oranları oldukça yüksektir. Fotokopi kağıtları, dergiler ve gazeteler, karton ambalajlar kağıt atıklarımızdandır. Kağıt atıklarımızı geri dönüşüm ünitelerine atarken dikkat etmemiz gereken iki durum vardır. Biri kağıt atığın organik atık ile kirlenmemiş olmasıdır. Örneğin pizza kutularının yağ ile temaslı yüzeyleri kağıt geri dönüşüm ünitelerinde bozulmaya ve kağıt hamurunda yağlanma nedeni ile bozulmaya neden olacağı için ne yazık ki geri dönüşüme dahil edilemez. İkincisi ise sızdırmazlık için iç yüzeyleri kaplanmış ürünlerin örneğin kahve bardakları gibi, ne yazık ki iki yüzeyin ayrımı yapılamadığı için kağıt geri dönüşümüne atılmamalıdır.

Plastik atıklar

Ne yazık ki her plastik ambalaj geri dönüştürülememektedir. Plastik ambalajların üzerinde yer alan üçgen içerisinde bulunan sayılar bizlere plastik türlerinin geri dönüştürülüp dönüştürülemediğini ifade ediyor.

Plastik türleri genellikle 7’ye ayrılır. Günlük hayatımızda en çok karşılaştığımız plastikleri ifade eden 4 simgenin neyi ifade ettiğine gelin birlikte bakalım:

• Kullandığımız ürünler üzerinde en çok rastlayabileceğimiz simge üçgen içerisinde 1’dir. Bunlar PET/PETE olarak yakından tanıdığımız su şişesi gibi plastik ambalajlardır, toplanabilirlerse geri dönüştürülebilirler.

• Günlük hayatımızda oldukça fazla gördüğümüz temizlik ürünü şişelerinin veya içecek şişelerinin kapaklarının üretildiği plastikler ise üçgen içerisinde 2 ile ifade edilirler. Yapıları gereği geri dönüştürülebilirler, yeniden kullanım ve ileri dönüşüm alternatifleri için uygundurlar.

• Üçgen içerisinde 4 ile gösterilen plastiklerin ise ekmek poşetleri, kuru temizleme ve market poşetleri gibi çok yaygın kullanım alanları vardır. Tekrar kullanılabilirler ancak her zaman geri dönüştürülemezler.

• Üçgen içerisinde 5 ile ifade edilen plastikler yapıları gereği geri dönüştürülebilirler. Bunlara en yaygın örnek pipetlerdir fakat ne yazık ki kullandıktan sonra bir yerlerde atık olarak bıraktığımız için geri dönüşememektedir.

Cam atıklar

Cam atıklarımızın en yaygın örnekleri ise cam içecek şişeleri, kavanozlar ve cam ambalajlardır. Cam kolaylıkla 100 % geri dönüşebilen en çevre dostu ambalajdır.

Günlük hayatımızda karşımıza çıkan birçok atık geri dönüştürülebilir. Fakat unutmamalıyız ki sürdürülebilir yaşam yalnızca geri dönüşümü çözüm olarak görmez. Geri dönüşüm destekleyici bir adımdır. Çevresel sürdürülebilirliğin temelinde önce tüketimi azaltmak, böylelikle atık oluşumunu önlemek, atık oluşumunu önleyemiyorsak azaltmak, azalttığımızda ise oluşan atıkları doğru atık geri/ileri dönüşüm yöntemine dahil etmek yatar.

Biz insanlar doğanın sahibi değil onunla uyum içinde yaşaması gereken bir parçasıyız. Yalnızca tüketerek, doğadan ve diğer canlılardan çalarak var olamayız. Çünkü bu, sürdürülebilir değil! Her gün yapabildiğimizin en iyisini yapmak için çabalayarak sürdürülebilir yaşayabilir, doğaya ve diğer canlılara saygılı bir yaşama sahip olabiliriz. Sürdürülebilir yaşam yolculuğuna çıkmadan önce kendinize NEDEN bu yaşamı seçiyorum sorusunu sormalısınız. Neden sorusunun cevabını bulduğunuzda adımlarınız daha fazla anlam kazanacak ve hızlanacaktır. Bunun için çıkacağınız Sürdürülebilir Yaşam yolculuğunuzda davranışlarınızı değiştirmeniz gerekecek, alışkanlıklarınızdan vazgeçmeden davranışlarınızı değiştirmeyi öğrenmeniz gerekecek.

Sizleri çok zorlayanlar da olacak, çok kolay olanlar da. Bu yolda atıklarınızı ayrıştırmayı, tüketimin dünyamız için neyi ifade ettiğini ve nelere sebep olduğunu, etkilerinin farkında olmadığınız günlük rutinlerinizdeki davranışların aslında ne gibi problemlere yol açtığını öğreneceksiniz. Hatta belki ihtiyacınız olmayanı tüketmekten vazgeçerek hem kendiniz hem diğer canlılar hem de doğa için en büyük adımı atacaksınız. Watsons Türkiye ile çıkacağınız bu yolculukta, her gün daha çok öğrenecek ve sürdürülebilir yaşam adımlarını günlük rutininize nasıl dâhil edebileceğinizi öğreneceksiniz. Bir sonraki yazımıza kadar sürdürülebilir ve hoşçakalın!😊