8 Mart Dünya Kadınlar Günü kapsamında KEDV sözcüsü Didem Demircan ile kadınların kooperatifleşmesinin önemini, KEDV’in kadınların işgücüne katılımını artırmak için yaptığı çalışmaları, kurumsal işbirliklerinin önemini ve 2 yıldır sürdürdüğümüz “Watsons Türkiye & KEDV İşbirliği ile Kadın Emeğinin Yanında” projesini konuştuk.

Kadınlar kooperatif çatısı altında sadece ekonomik girişimler için bir araya gelmiyor, aynı zamanda bulundukları bölgede ortak sorunlarına yerelden çözümler üretiyor, sosyal ve ekonomik değerler yaratarak kalkınmada önemli bir rol oynuyorlar. Kooperatifler, ortağı olan kadınların sosyal ve psikolojik refahlarının arttığı, ekonomik olarak güçlendikleri hem bireysel hem kolektif kimliklerini inşa edebildikleri, çevrelerinde dayanışma ağları kurabildikleri için de önemli yapılar.

Kadın Emeğini Değerlendirme Vakfı (KEDV) 1986’dan beri dar gelirli kadınların üretim yapmalarına ve iş gücüne dahil olmalarına katkıda bulunuyor. KEDV, kuruluşundan bu yana nasıl bir yol izledi ve bugün nerede duruyor, kadınların güçlenmesi için ne gibi projeler yürütüyor?

KEDV, 1986 yılında kuruldu. Özellikle dar gelirli kadınların ekonomik ve sosyal güçlenmesi amacıyla çalışıyoruz. Bu kapsamda, dar gelirli kadınların yaşamlarını iyileştirme çabalarına destek olmak ve yerel kalkınmadaki liderliklerini güçlendirmek üzere çeşitli programlar yürütüyoruz. Kadın kooperatifleri kurarak bu kooperatifler bünyesinde ortak iş kurmalarını sağlıyoruz. Ürünlerini iyileştiriyor ve satışını sağlıyoruz. Çocuk bakım hizmetlerine erişimlerini artırmak için ‘mahalle yuvaları’ kuruyoruz. Kadınların mahallelerinin kalkınmasında aktif rol oynamaları, dirençli mahalleler inşa etmeleri ve yaşamlarını etkileyen kararlarda söz sahibi olmaları için destek oluyoruz. İlk yıllarda İstanbul’un dar gelirli mahallelerinde başlayan çalışmalarımızı artık Türkiye’nin birçok ilinde devam ettiriyoruz. Bu süreçte iki tane de iktisadi işletme kurduk. Dar gelirli kadın girişimcilere mikro kredi sağlayan Maya işletmemiz ve bireysel üreticiler ve kadın kooperatiflerinin ürünlerini geliştirip pazarla buluşturan Nahıl dükkânlarımız.

Kadınların kooperatifleşmesinin istihdam açısından nasıl bir önemi var ve KEDV desteklediği kooperatifler aracılığıyla kaç kadının hayatına dokunuyor?

Kooperatifler dayanışma, adil paylaşım, çevre ve sosyal etkiyi gözetme gibi ilkeleri olan yapılar. Kadın kooperatifleri de çeşitli kaynaklara erişimleri olmayan ya da kısıtlı olan kadınlar için bu ilkelerle bir araya gelme, sosyal ve ekonomik girişimler hayata geçirme imkânı sağlıyor. Bu açıdan Türkiye’deki kadın kooperatifleri; özellikle dar gelirli kadınların yoksulluğa karşı ortak ihtiyaçları etrafında çalışmaları için kritik öneme sahip. Biz de KEDV olarak Türkiye’nin dört bir yanından 450 kadın kooperatifiyle çeşitli şekillerde çalışıyoruz. Bu da kadın kooperatifleri bünyesindeki yaklaşık 30.000 kadın demek.

KEDV ağına dahil olmak isteyen üretici kadınlar nasıl bir yol izlemeli?

İktisadi işletmemiz Nahıl, üretici kadınlara ve kadın kooperatiflerine ürünlerini geliştirmeleri ve pazarlanabilir ürün üretmeleri için kapasite geliştirici destek sağlıyor. İstanbul’da olan üreticiler bu desteklerden faydalanmak için ürünlerini Nahıl Beyoğlu mağazasına getirebilirler. İstanbul dışındaki üreticiler ise nahil.com.tr adresi üzerinden üretici formunu doldurarak ya da bu formu, ürün fotoğraflarıyla birlikte nahil@kedv.org.tr adresine göndererek bizimle iletişime geçebilirler. Bu formlar ve ürün fotoğrafları bize ulaştıktan sonra inceleyerek gerekli standartları sağlamaları için üreticilerle birlikte çalışıyoruz. Ürünler belirli bir standarda geldikten sonra ise dükkânlarımızda satışa sunuyoruz.

KEDV ürünlerinden satın aldığımızda, bünyenizdeki kadınların hayatına nasıl bir katkı sağlamış oluyoruz? Satışlar üretici kadınların yaşamına nasıl yansıyor?

Dar gelirli kadınlar, yaptıkları üretimlerle aileleri için çok önemli bir gelir yaratıyorlar. Ancak genellikle pazara, müşteriye erişimleri kısıtlı oluyor. Nahıl üzerinden ürünlerini sattıklarında ise ürünleri
hem üç ildeki dükkânlarımızda, hem de e-ticaret sitemizde müşteri ile buluşuyor. Ayrıca firmaların tedarik zincirlerine girerek ya da yüksek adetli siparişler alarak daha sürdürülebilir ve daha anlamlı bir gelire erişme şansları oluyor. Siz de bu ürünleri kendiniz, sevdikleriniz veya çalıştığınız şirket için aldığınızda yerel üretici kadınların ekonomik olarak güçlenmelerine önemli bir katkı sağlamış oluyorsunuz. Ayrıca satış yaptıkça ve gelir elde ettikçe kadınların kendilerine olan güvenleri artıyor, aile içerisinde daha demokratik bir işleyiş oluyor, çevrelerindeki kadınlara da ilham veriyorlar. Bir iş yapan ve gelir elde eden kadınların gelirlerinin önemli bir kısmını çocukları ve ailelerinin yaşamlarını iyileştirmek için kullandıklarını düşünürsek, kadın üreticilerin ürettiği ürünleri almanın nasıl bir toplumsal faydaya dönüştüğünü daha iyi anlayabiliriz. Bu açıdan şirketlerle de tedarik zincirlerinde daha fazla kadın girişimciye yer vermeleri için çalışmalar yürütüyoruz.

Ürün satın alma dışında KEDV bünyesindeki kadınlara nasıl destek olabiliriz?

Sivil toplum kuruluşlarının faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için düzenli bağışlar çok önemli.
KEDV’e düzenli bağışçı olarak çalışmalarımızı destekleyebilirsiniz (https://www.kedv.org.tr/destek). Ayrıca zaman zaman gönüllü desteklere ihtiyacımız oluyor, bazen bir metnin çevirisi için, bazen ürün ayrıştırmak için, bazen de çocuk yuvalarındaki tefrişat işleri için. Siz de KEDV’in gönüllüsü olabilirsiniz (https://www.kedv.org.tr/gonullu-olun). Bu bireysel destekler dışında çalıştığınız şirkette de çeşitli çalışmalar yürütebilirsiniz: Belirli bir ürün, süre, satış kanalı belirleyerek elde edilen kârın ya da cironun belirli bir oranını veya tümünü KEDV’e bağışlayabilirsiniz. Depolarınızdaki stok fazlası, sezon sonu, ufak defolu ürünleri KEDV’e bağışlayarak projelerimiz için kaynak yaratmamızı destekleyebilirsiniz. KEDV’in desteklediği yuvalar ve oyun odalarında çocuklarla buluşması için, kurumunuza oyuncak kumbaraları konumlandırıp, yeni ya da ikinci el oyuncak toplayabilirsiniz. Çalışanlarınıza doğum günü, terfi, doğum, evlenme, emeklilik gibi tebrikler için KEDV sertifikalarından alabilirsiniz (https://www.kedv.org.tr/bagis-sertifikalar). Kurumunuzda gönüllü koşu takımları oluşturabilir, maratonlara katılarak KEDV için bağış toplayabilirsiniz. Aynı zamanda kurumunuza, markanıza özel, Nahıl’la birlikte ürün geliştirme çalışması yapabilirsiniz.

Watsons Türkiye ve KEDV iş birliği kadınların hayatını nasıl değiştiriyor?

Türkiye’de dar gelirli kadınların ekonomik olarak güçlenmeleri için yaptıkları işlerin, girişimlerinin desteklenmesi çok önemli. Kadınların bu girişimleri için birçok alanda destek gerekiyor. Ürün tasarımının, ambalajının, kalitesinin iyileştirilmesi; finansman, pazarlama, satış kanallarının oluşturulması gibi. Watsons Türkiye ile yaptığımız işbirliği de işte bu satış kanallarının oluşturulmasını ve genişletilmesini, farklı müşteri kitleleri ile ürünlerin buluşmasını sağlıyor. Toplumsal kalkınma, gelir dağılımındaki eşitsizlik ve yoksulluğu azaltmak ancak kadınların ekonomiye katılımlarının artmasıyla mümkün olacak. Watsons Türkiye ile yaptığımız işbirliğiyle, daha çok kadın üretime dahil oluyor, kadınların ürettiği ürünler daha geniş tüketici kitlesiyle buluşarak daha fazla gelire dönüşüyor. Daha fazla gelir elde eden kadınlar da hem kendileri hem de aileleri için daha iyi yaşam koşulları oluşturabiliyorlar.

Kurumsal iş birliklerinin KEDV’in desteklediği kadın kooperatifleri için önemi nedir? Neden yaygınlaşması gerek?

Biz vakıf olarak elimizdeki kaynaklarla ancak sınırlı sayıda ve ölçekte kadın üreticiye, kadın kooperatifine destek olabiliyoruz. Ancak özel sektördeki kurumların halihazırda kendi kapasiteleri, kendi insan kaynakları, teknik altyapıları, satış ağları var ve bunları daha kolay bir şekilde harekete geçirerek daha büyük ve kalıcı bir etki oluşturmamıza destek olabilirler. Örnek olarak, biz kadın kooperatiflerinin ürünlerini halihazırda fiziksel ve online dükkanlarımız da satıyoruz; ancak Watsons Türkiye gibi Türkiye’nin dört bir yanında mağazaları olan bir kurum ile iş birliği yaptığımızda, kendi dükkânlarımızda satabileceğimizden çok daha fazla ürünü satabiliyoruz. Bu da daha fazla dar gelirli kadının kadın kooperatifleri bünyesinde üretmesi, satması ve gelir elde etmesi anlamına geliyor. Bu açıdan özel sektörle iş birliğine çok önem veriyoruz. Bununla birlikte, kooperatiflerde yerel üretim yapan kadınlar Watsons gibi global bir şirketin seçili mağazalarında, Watsons.com.tr’de ve Watsons Mobil Uygulaması’nda el emeği ile ürettikleri ürünleri gördüklerinde motive oluyorlar ve kendilerini daha güçlü hissediyorlar. Bu da yaptıkları işe doğrudan yansıyor ve birbirlerini üretime katılmaları için teşvik ediyorlar.

Watsons’taki KEDV ürünlerine nasıl ulaşabiliriz?

Seçili Watsons mağazalarından, Watsons.com.tr’den ve Watsons Mobil Uygulaması’ndan Mardin İpekyolu Kadın Kooperatifi’nin ürettiği doğal içerikli Nahıl sabunlarına; Bergama Kadın Kooperatifi’ndeki yerel üretici kadınlar tarafından üretilen ve plastik poşet kullanımını azaltmayı destekleyen file torbalara ve bireysel kadın üreticiler tarafından üretilen mis kokulu lavanta keselerine ulaşabilirsiniz.

Mardin’de yer alan İpekyolu Kadın Kooperatifi ne zaman kuruldu? Kooperatifte kaç kadın çalışıyor? Kaç ürün üretiliyor, bu ürünler neler?

İpekyolu Kadın Kooperatifi, Mardin’in dar gelirli mahallelerinde yaşayan kadınların ve çocukların hayatlarını iyileştirmek amacıyla kuruldu. KEDV desteğiyle, Mardin’in dar gelirli iki mahallesinde öncelikle mahallede yaşayan kadınlarla ihtiyaç ve sorun tespiti amaçlı ev ziyaretleri yapan kadınlar, bu ihtiyaçlara cevap verebilmek için 2005 yılında kooperatifleştiler. Kooperatif bugün, ortaklarının ve yakınlarının sosyal, kültürel ve ekonomik faaliyetleri ile ilgili ihtiyaçlarını karşılamak, sağlıklı ve güvenilir bir çevrede yaşamalarını sağlamak amacıyla Kadın ve Çocuk Merkezi işletiyor. Kadınların ihtiyaçları doğrultusunda okuma yazma, liderlik, bilgisayar, finansal okuryazarlık, erken çocuklukta farklılıklara saygı konularında eğitim çalışmaları ile kadınların ve çocukların kalkınmalarını, gelişimlerini ve girişimlerini destekliyor. Mardin’in neredeyse asırlardır kullanılan Bıttım sabunu kooperatifin açtığı sabun atölyesinde üretiliyor. Bıttım sabunun yanı sıra kahve-tarçın, papatya, lavantalı sabunların üretiminde ve paketlemesinde yaklaşık 15 kadın görev alıyor. Kooperatif ayrıca 2008 yılında Mardin’de açtığı Nahıl Dükkan’da tamamen kadınlar tarafından üretilen sabun, keçeden yapılmış süsler, coğrafi işaretli Kiliçe kurabiyesi ve diğer el emeği ürünlerin satışını yaparak kadınlara gelir elde etme imkânı sunuyor. Kooperatifin üretim, eğitim ve diğer faaliyetlerinden şu an 2.000’den fazla kadın faydalanıyor.